6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki
Kanun ("Kanun") gereğince, alıcıların teslimat tarihinden itibaren 14
gün içinde cayma haklarını kullanarak sebep göstermeden ve
"kargo ücreti ödemeden" ürünleri iade etme hakkıdır.
1.Taksitle Satış Sözleşmelerinde Tüketicinin Cayma
Hakkı;
Taksitle satış sözleşmeleri ile ilgili hükümler
Kanunun 17. maddesinde, cayma hakkı ise 18. madde ile düzenlenmiştir.
14.01.2015 tarihli Resmi Gazete'de Taksitle Satış
Sözleşmeleri Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır.
Buna göre;
Cayma hakkı
(1) Tüketici, yedi gün içinde herhangi bir gerekçe
göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin taksitle satış sözleşmesinden cayma
hakkına sahiptir.
(2) Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin
sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde
ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim
aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine
kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir.
(3) Mal teslimi ile hizmet ifasının birlikte yapıldığı
sözleşmelerde mal teslimine ilişkin cayma hakkı hükümleri uygulanır.
(4) Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin
cayma hakkı süresi içinde satıcı veya sağlayıcıya yazılı olarak veya kalıcı
veri saklayıcısı ile yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı cayma
hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür.
(5) Satıcı cayma süresi içinde malı tüketiciye teslim
etmişse tüketici, malı ancak olağan bir gözden geçirmenin gerektirdiği ölçüde
kullanabilir. Olağan gözden geçirme malın ilk incelemesini kapsar. Malın mutat
olarak kullanılması durumunda tüketici cayma hakkını kullanamaz.
(6) Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin
onayı ile hizmetin ifasına başlanan hizmet sözleşmelerinde de tüketici cayma
hakkını kullanamaz.
(7) Tüketicinin satıcıyı bulduğu finansal kiralama
işlemlerinde cayma hakkı kullanılamaz.
(8) Kanunda düzenlenen diğer sözleşmelere ilişkin
tüketici lehine olan cayma hakkı hükümleri saklıdır.
Cayma hakkının kullanılmasının sonuçları
(1) Tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda,
satıcı veya sağlayıcı cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren
yedi gün içinde almış olduğu bedeli ve tüketiciyi borç altına sokan her türlü
belgeyi, tüketiciye hiçbir masraf yüklemeksizin iade etmekle yükümlüdür.
(2) Cayma hakkını kullanan tüketici, sözleşme konusu
malı, cayma hakkını kullandığı tarihten itibaren yedi gün içinde satıcıya iade
etmekle yükümlüdür. Aksi halde tüketici cayma hakkını kullanmamış sayılır.
(3) Cayma hakkının kullanılması durumunda tüketici,
malın iade masraflarını yüklenmek zorundadır.
2.Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Cayma Hakkı,
Mesafeli Sözleşmeler ile ilgili hükümler, Kanunun 48.
maddesinde açıklanmaktadır.
Mesafeli sözleşmeler de, aynı işyeri dışında yapılan
sözleşmeler gibi tüketici açısından bazı riskler içermektedir. İşyeri dışında
yapılan sözleşmelerde belirleyici özellik, tarafların, mağaza gibi olağan
sözleşme kurma mekânları dışında fiziksel olarak karşılaşmasıyken mesafeli
sözleşmelerde belirleyici özellik, tarafların hiç karşılaşmamasıdır. Evinden
telefon, internet, mektup gibi vasıtalarla sözleşmeyi kuran tüketici, satıcı
veya sağlayıcının yüzünü dahi görmemektedir. Nitekim bu tür sözleşmelerde sorun
genelde çok düşünülmeden, sözleşmeye ve edime ilişkin ayrıntılar hakkında
yeterli bilgi sahibi olmadan, piyasada sunulan aynı türden mal veya hizmete
ilişkin sözleşme koşulları ile karşılaştırma yapmadan, mal hiç görülmeden satım
sözleşmesi akdediliyor olmasıdır. Dolayısıyla bu hallerde de bilgi eksikliğinin
giderilmesi için 25/10/2011 tarihli Tüketici Haklarına İlişkin 2011/83/EU
sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Yönergesine uyumlu olarak tüketicinin
sözleşme ve edim hakkında aydınlatılması ve kendisine bir cayma hakkının
verilmesi uygun gözükmektedir.
27.11.2015 tarihli Resmi Gazete'de Mesafeli
Sözleşmeler Yönetmeliği yayımlanmıştır.
Bu yönetmeliğe göre Tüketicinin Cayma Hakkının
Kullanımı ve Tarafların Yükümlülükleri şu şekilde belirlenmektedir.
Cayma hakkı
(1) Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe
göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir.
(2) Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin
sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde
ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim
aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine
kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir.
(3) Cayma hakkı süresinin belirlenmesinde;
a) Tek sipariş konusu olup ayrı ayrıteslim edilen
mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son
malı teslim aldığı gün,
b) Birden fazla parçadan oluşan mallarda, tüketicinin
veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son parçayı teslim aldığı
gün,
c) Belirli bir süre boyunca malın düzenli tesliminin
yapıldığı sözleşmelerde, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü
kişinin ilk malı teslim aldığı gün
esas alınır.
(4) Malın satıcı tarafından taşıyıcıya teslimi,
tüketiciye yapılan teslim olarak kabul edilmez.
(5) Mal teslimi ile hizmet ifasının birlikte yapıldığı
sözleşmelerde, mal teslimine ilişkin cayma hakkı hükümleri uygulanır.
Eksik bilgilendirme
(1) Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda
tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Tüketici, cayma hakkı
konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını kullanmak için on
dört günlük süreyle bağlı değildir. Bu süre her halükarda cayma süresinin
bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer.
(2) Cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde
bilgilendirmenin bir yıllık süre içinde yapılması halinde, on dört günlük cayma
hakkı süresi, bu bilgilendirmenin gereği gibi yapıldığı günden itibaren
işlemeye başlar.
Cayma hakkının kullanımı
(1) Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin
cayma hakkı süresi dolmadan, yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile
satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir.
(2) Cayma hakkının kullanılmasında tüketici, EK'te yer
alan formu kullanabileceği gibi cayma kararını bildiren açık bir beyanda da
bulunabilir. Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin bu formu doldurabilmesi veya
cayma beyanını gönderebilmesi için internet sitesi üzerinden seçenek de
sunabilir. İnternet sitesi üzerinden tüketicilere cayma hakkı sunulması
durumunda satıcı veya sağlayıcı, tüketicilerin iletmiş olduğu cayma
taleplerinin kendilerine ulaştığına ilişkin teyit bilgisini tüketiciye derhal
iletmek zorundadır.
(3) Sesli iletişim yoluyla yapılan satışlarda, satıcı
veya sağlayıcı, EK'te yer alan formu en geç mal teslimine veya hizmet ifasına
kadar tüketiciye göndermek zorundadır. Tüketici bu tür satışlarda da cayma hakkını
kullanmak için bu formu kullanabileceği gibi, ikinci fıkradaki yöntemleri de
kullanabilir.
(4) Bu maddede geçen cayma hakkının kullanımına
ilişkin ispat yükümlülüğü tüketiciye aittir.
Satıcı veya sağlayıcının yükümlülükleri
(1) Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını
kullandığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört
gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere
tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür.
(2) Satıcı veya sağlayıcı, birinci fıkrada belirtilen
tüm geri ödemeleri, tüketicinin satın alırken kullandığı ödeme aracına uygun
bir şekilde ve tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük getirmeden tek
seferde yapmak zorundadır.
(3) Cayma hakkının kullanımında, 5 inci maddenin
birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında, satıcının iade için belirttiği
taşıyıcı aracılığıyla malın geri gönderilmesi halinde, tüketici iadeye ilişkin
masraflardan sorumlu tutulamaz. Satıcının ön bilgilendirmede iade için herhangi
bir taşıyıcıyı belirtmediği durumda ise, tüketiciden iade masrafına ilişkin
herhangi bir bedel talep edilemez. İade için ön bilgilendirmede belirtilen
taşıyıcının, tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması durumunda satıcı,
ilave hiçbir masraf talep etmeksizin iade edilmek istenen malın tüketiciden
alınmasını sağlamakla yükümlüdür.
Tüketicinin yükümlülükleri
(1) Satıcı veya sağlayıcı malı kendisinin geri
alacağına dair bir teklifte bulunmadıkça, tüketici cayma hakkını kullandığına
ilişkin bildirimi yönelttiği tarihten itibaren on gün içinde malı satıcı veya
sağlayıcıya ya da yetkilendirmiş olduğu kişiye geri göndermek zorundadır.
(2) Tüketici, cayma süresi içinde malı, işleyişine,
teknik özelliklerine ve kullanım talimatlarına uygun bir şekilde kullandığı
takdirde meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.
Cayma hakkının kullanımının yan sözleşmelere etkisi
(1) Kanunun 30 uncu maddesi hükümleri saklı kalmak
koşuluyla, tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda yan sözleşmeler de
kendiliğinden sona erer. Bu durumda tüketici, 13 üncü maddenin ikinci
fıkrasında belirtilen haller dışında herhangi bir masraf, tazminat veya cezai
şart ödemekle yükümlü değildir.
(2) Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını
kullandığını yan sözleşmenin tarafı olan üçüncü kişiye derhal bildirmelidir.
Cayma hakkının istisnaları
(1) Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, tüketici
aşağıdaki sözleşmelerde cayma hakkını kullanamaz:
a) Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı
olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde olmayan mal veya
hizmetlere ilişkin sözleşmeler.
b) Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları
doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler.
c) Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi
geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.
ç) Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi
koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından
uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.
d) Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası
gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallara ilişkin sözleşmeler.
e) Malın tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket
gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde maddi ortamda sunulan kitap,
dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.
f) Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında,
gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler.
g) Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken,
konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya
dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler.
ğ) Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya
tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallara ilişkin sözleşmeler.
h) Cayma hakkı
süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere
ilişkin sözleşmeler.